Zazdrość bywa chwilowym niepokojem, ale może też przybrać formę przewlekłego stanu emocjonalnego, który z czasem niszczy zdrowie psychiczne i fizyczne. Jeśli staje się codziennym tłem naszych myśli, prowadzi do przeciążenia układu nerwowego, trwałego stresu, obniżonego nastroju, a nawet objawów fizycznych. W tym rozdziale przyjrzymy się, jak zazdrość działa na nasz umysł i ciało, oraz kiedy przestaje być emocją, a staje się zaburzeniem.
Chroniczna zazdrość: ukryty stresor psychiczny
Zazdrość, która trwa długo, powraca cyklicznie i nie jest przepracowana, prowadzi do stanu ciągłego napięcia i hiperwrażliwości emocjonalnej. Ciało i umysł pozostają w trybie „zagrożenia”, jakby cały czas trzeba było coś bronić, kontrolować lub podejrzewać.
Typowe objawy przewlekłej zazdrości:
obsesyjne myśli o drugiej osobie,
nadmierne analizowanie sytuacji („Co miał/a na myśli?”, „Dlaczego się spóźnił/a?”),
problemy z koncentracją,
trudności ze snem,
napięcie w ciele (szczęki, barki, żołądek),
impulsywne reakcje emocjonalne.
To wszystko przypomina reakcję organizmu na przewlekły stres – bo w istocie właśnie tym jest chroniczna zazdrość.
Zazdrość a zaburzenia psychiczne
Choć zazdrość sama w sobie nie jest chorobą psychiczną, może być jednym z objawów, czynnikiem ryzyka lub wyzwalaczem różnych zaburzeń.
Zaburzenia lękowe
Osoby z tendencją do nadmiernego niepokoju często przeżywają zazdrość w sposób zintensyfikowany zwłaszcza jeśli mają historię porzucenia, zdrady lub braku emocjonalnego bezpieczeństwa.
Zazdrość w zaburzeniach lękowych może przyjmować formę:
lęku przed stratą,
kontrolujących zachowań,
ciągłego oczekiwania katastrofy („Na pewno coś się stanie!”),
trudności w tolerowaniu niepewności.
Depresja
Długotrwałe przeżywanie zazdrości może prowadzić do poczucia bezsilności, bezwartościowości i wyczerpania psychicznego szczególnie, gdy towarzyszy jej niska samoocena i wewnętrzny krytyk. W depresji pojawia się przekonanie: „Nie zasługuję na miłość”, „Wszyscy są lepsi ode mnie”, „Zawsze będę porównywany/a i przegrywał/a”.
Zazdrość może również:
nasilać poczucie winy,
osłabiać relacje społeczne,
pogłębiać izolację.
Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne (OCD)
W tzw. patologicznej zazdrości (zazdrości urojeniowej) pojawiają się natrętne myśli o zdradzie lub niewierności partnera, mimo braku obiektywnych dowodów. Osoba dotknięta tym problemem może:
wielokrotnie wypytywać partnera o te same sytuacje,
śledzić jego/jej aktywność,
nie być w stanie „wyłączyć” obsesyjnego myślenia.
To zazdrość, która nie poddaje się argumentom, a jej źródło leży głębiej w strukturze zaburzenia psychicznego.
Psychosomatyczne skutki zazdrości
Zazdrość oddziałuje nie tylko na psychikę, ale również na ciało. Emocje przeżywane przewlekle mogą manifestować się fizycznie, zwłaszcza jeśli nie są przepracowane lub wyrażone.
Typowe objawy psychosomatyczne związane z zazdrością i stresem emocjonalnym:
napięciowe bóle głowy,
problemy żołądkowe (skurcze, refluks, biegunki),
bezsenność,
napięcie mięśniowe,
bóle karku, pleców,
spadek odporności,
kołatanie serca, uczucie duszności.
Ciało „mówi”, gdy umysł milczy, dlatego tłumienie zazdrości, udawanie że jej nie ma lub bagatelizowanie emocji może mieć realne skutki somatyczne.
Gdzie jest granica między „normalną zazdrością” a problemem zdrowotnym?
Zazdrość staje się problemem psychologicznym, gdy:
jest przewlekła i dominuje codzienne życie,
utrudnia lub niszczy relacje,
powoduje objawy fizyczne i psychiczne,
prowadzi do zachowań impulsywnych, agresywnych lub autodestrukcyjnych,
nie ustępuje mimo rozmów, zapewnień i faktów,
jest źródłem cierpienia psychicznego i poczucia braku kontroli.
W takich przypadkach nie wystarczą już techniki samopomocowe warto wtedy skonsultować się z psychoterapeutą, psychiatrą lub psychologiem, który pomoże dotrzeć do źródła emocji i skutecznie nad nimi pracować.
Zazdrość, gdy pozostaje bez refleksji i wsparcia, może zatruć psychikę, zniszczyć relacje i odbić się na ciele. Ale jednocześnie odpowiednio rozpoznana i przepracowana może stać się okazją do uzdrowienia wewnętrznych ran i budowania większej odporności emocjonalnej.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz